İnfina Blog

İnfina’nın spin-of’u Öneriver’in Kurucu Ortağı ve Ürün Lideri Haluk Özek, Sermaye Piyasaları Araştırma Merkezi (SEPAM) tarafından yayınlanan 1 Konuk 1 Yazı Köşesi için “Bireysel Emeklilik Sisteminde Robo Danışmanlık” başlıklı yazıyı kaleme aldı. Bu köşede yayınlanan diğer tüm yazılar için buraya tıklayabilirsiniz.

Türkiye’deki bireysel yatırımcı ekosistemine baktığımızda, kısa zamanda yüksek getiri kazanmayı amaçlayan bir kitlenin varlığından söz edebiliriz. Çeşitli varlık sınıflarının getiri oranlarının özellikle son yıllarda giderek daha volatil olmaları göz önünde bulundurulduğunda, bireysel yatırımcıların büyük karlar elde etme amacıyla girdikleri bu yatırım sürecinden büyük zararlarla çıkmaları da çok ne yazık ki çok olası. Günümüzde bireysel yatırımcıların yatırım kararlarını verirken gerçeklikten uzak sosyal medya hesaplarından, eş ya da dostlarından, kulaktan kulağa dolaşan bilgilerden yararlandığını görüyoruz. Bir kısmı ise kendi kendine yaptığı araştırmalar sonucunda elde ettiği verileri tarayarak ve analiz ederek kendi yatırım kararını veriyor. Ancak genele baktığımızda Türkiye’deki bireysel yatırımcıların finansal okuryazarlık seviyesinin düşük olduğunu söylemek yanlış olmaz. İnsanın duygusal bir varlık olduğunu ve yatırım kararlarını alırken de çeşitli duygusal faktörlerin etkisinde kaldığı unutulmamalı. Bu nedenle bireysel yatırımcıların her zaman mantıklı kararlar alamayacağı da yine göz ardı edilmemesi gereken bir gerçek.

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) tarafında durum nasıl?

Uzun vadeli olarak bakıldığında ülkemizdeki bireysel emeklilik sistemi, katılımcıları düzenli aralıklarla birikim yaparak uzun vadede emekliliğe hazırladığından dolayı oldukça kıymetli bir yatırım yöntemi. Katılımcılar artık BEFAS sayesinde istedikleri emeklilik kurumlarının fonlarına yatırım yapabiliyor. Bireysel emeklilik fonlarına ek olarak, devletin katılımcılarına sunduğu %30’luk katkı payı da Bireysel Emeklilik Sistemi’nin değerini artıran bir etken.

Bireysel Emeklilik Sistemi, hem katılımcı sayısı hem de fon büyüklüğü anlamında git gide gelişiyor. Sistemin detaylı incelenmesini mümkün kılan EGM tarafından yayınlanan raporlara göre BES katılımcılarının sayısı Ağustos 2022’de 7.564.161 iken Ağustos 2023’te 8.336.913’e ulaşarak %10’un üzerinde büyüme kaydetti. Haziran 2023’ten bu yana sözleşme başına düşen birikim toplamı da %33’e yakın bir oranda artış gösterdi.

Veriler bir yana...

Bireysel Emeklilik Sistemi’nde katılımcılar risk iştahı, getiri hedefi ve emekliliğe kalan süre gibi faktörlere bağlı olarak birbirlerinden ayrışıyorlar. Bu yüzden katılımcıların risk profillerinin belirlenmesi ve profillerine uygun yönlendirilmeleri önem taşıyor. Bu noktada katılımcıların BES ve uzun vadeli yatırım konuları başta olmak üzere finansal okuryazarlıklarının artması da yine kritik öneme sahip. Çarpıcı bir örnek olarak BES katılımcılarının çoğunun yılda 12 olan fon dağılımı değiştirme haklarını kullanmadıklarını gösterebiliriz.

Ne yapılabilir?

Sermaye piyasalarında yaşanan dijital dönüşüm süreci ile bireysel emeklilik tarafında da büyük yenilikler gündeme geldi. En önemli yeniliklerden biri ise robo danışmanlar.

Robo danışmanlık alt yapılarıyla yüz binlerce katılımcıya, kendi şart ve ihtiyaçları doğrultusunda yönlendirme yapmak mümkün hale geldi. Dağılımını belirleyemeyen, belirleme konusunda yeterince bilgi sahibi olmayan, buna zaman ayıramayan veya dağılımlarını değiştirilebileceğinden haberi bile olmayan katılımcılar için robo danışmanlar devreye girip bu eksiği başarılı bir şekilde tamamlıyor.

Öneriver olarak Bireysel Emeklilik Sistemi’ndeki bu ihtiyaç doğrultusunda, yapay zekadan yararlanarak emeklilik şirketlerinin mobil uygulamaları aracılığıyla bireysel yatırımcılara dağılım tavsiyeleri iletiyor ve 3 tane emeklilik şirketinin binlerce katılımcısına daha Rahat bir emeklilik yaşatmayı hedefliyoruz.